Cambridge Analytica skandalından beri Meta (Yani Facebook ve Instagram) seçim dönemlerinde reklamlar hususunda oldukça hassas ve şeffaf. Bu skandal sonrası seçimle alakalı reklam vermek herkesin yapabileceği bir şey değil ve ayrıca reklamverenin kuruluşla organik bağını kanıtlaması gerekiyor.
Gerekli Şartlar Neler?
- Kimliğinizi doğrulatmak
- Partinizin internet sitesini ve email adresini doğrulamak. Yani örneğin hangi parti adına reklam veriyorsanız secim@akparti.org.tr ya da iletisim@chp.org.tr vb. bir email adresine doğrulama kodu gönderilecek. Buraya başka bir email adresi girmeniz mümkün değil, sitenin resmiyeti gerçek insanlar tarafından inceleniyor.
Şeffaf Olan Bilgiler Neler?
- Son 4 yılda harcadığınız tutar.
- Son bir haftada harcadığınız tutar.
- Son otuz günde harcadığınız tutar
- Son doksan günde harcadığınız tutar
- Kullandığınız reklam görseli ve açıklaması
- Seçtiğiniz hedef kitleler
Hal böyle olunca, hangi lider ve parti kaç para reklam harcaması yapmış gelin tek tek inceleyelim. Sıralama rastgeledir aynı YSK gibi ben de kendimce kura çektim.
(bu yazı 14 Nisan 2023 tarihinde yazıldı ve veriler ve ekran görüntüleri bugün alındı)
Deva Partisi ve Ali Babacan
| Son 7 Gün | 4.017 TL |
| Son 30 Gün | 120.883 TL |
| Son 90 Gün | 246.495 TL |
| Son 4 Yıl | 2.256.808 TL |
Örnek bir reklam:
Zorunlu askerliğin kaldırılmasıyla ilgili bir reklamı kadınlara göstermek de ne bileyim…
Gelelim Ali Babacan’a:
| Son 7 Gün | 39.487 TL |
| Son 30 Gün | 68.989 TL |
| Son 90 Gün | 430.661 TL |
| Son 4 Yıl | 1.491.686 TL |
Yani yuvarlak hesap toplarsak Ali Babacan ve Deva Partisi toplamda 3.750.000 TL’ye yakın Meta’da harcama yapmışlar, kuruldukları günden bu yana. Güzel para.
AK Parti – Recep Tayyip Erdoğan
AK Parti’yi ele aldığımda ilginç bir şekilde son bir haftadır harcamaları sıfır gözüküyor. Kendimce bunu muhalefet birbirini yediği için reklama pek de ihtiyaçları kalmadıkları şeklinde yorumladım ama yorum size aittir.
| Son 7 Gün | 0 TL |
| Son 30 Gün | 359.712 TL |
| Son 90 Gün | 459.705 TL |
| Son 4 Yıl | 511.526 TL |
Örnek bir reklam:
Belirtmek gerekir ki, ilginç bir şey yapmışlar, deprem bölgesini reklamlardan hariç tutmuşlar, yani son 30 günün verileri incelendiğinde deprem bölgesindeki iller hariç olacak şekilde reklam vermişler. Anlaşılabilir bir şey.
Recep Tayyip Erdoğan ise kendi kişisel hesaplarından son 4 yılda hiç reklam harcaması yapmamış.
Milliyetçi Hareket Partisi – Devlet Bahçeli
Milliyetçi Hareket Partisi’nin de aktif reklamları olduğu görünüyor.
| Son 7 Gün | 23.322 TL |
| Son 30 Gün | 156.251 TL |
| Son 90 Gün | 200.400 TL |
| Son 4 Yıl | 425.940 TL |
Tüm reklamları ise “Sorunları birlikte aşarız” temalı.
Devlet Bahçeli ise kendi kişisel hesaplarından son 4 yılda hiç reklam harcaması yapmamış.
Cumhuriyet Halk Partisi – Kemal Kılıçdaroğlu
Cumhuriyet Halk Partisi son 4 yılda hiç reklam harcaması yapmamış. Yahu siz bu kadar hazine yardımını ne yapıyorsunuz?
Kemal Kılıçdaroğlu ise kendi kişisel hesaplarından son 4 yılda hiç reklam harcaması yapmamış diyecekken, kaderin cilvesi, bugün itibariyle reklam vermiş. Henüz yeni verildiği için harcama sıfır görünüyor. Kemal Bey biraz geç kalmış görünüyor.
Ekrem İmamoğlu
Durumu Ekrem İmamoğlu olarak incelediğimizde ise Ali Babacan’ı pek aratmayacak bir performansla karşı karşıya kalıyoruz.
| Son 7 Gün | 128.177 TL |
| Son 30 Gün | 272.491 TL |
| Son 90 Gün | 420.457 TL |
| Son 4 Yıl | 917.665 TL |
Ekrem İmamoğlu’nda dikkat çekici olan şey ise, birden fazla sorumluluk reddi yetkilisi var ve bunlardan biri belediyenin dijital pazarlama iştiraki. Ödemeyi yapan da odur diye düşünmek mümkündür. Bir belediye başkanının belediye şirketinin bütçesinden kendi profilinde reklam harcaması yapması yasal mıdır bilmiyorum, etik midir bunu konunun uzmanlarına havale etmek gerekir. Aşağıda bu durum görülebilir:
Mansur Yavaş
Mansur Yavaş ise kendi kişisel hesaplarından son 4 yılda hiç reklam harcaması yapmamış.
Memleket Partisi – Muharrem İnce
Memleket Partisi’nin parası olmadığına dair söylemlerini destekleyici nitelikte bir tablo görüyoruz. Son 7, 30 ve 90 günde hiç harcama yapmamış. Son 4 yıl olarak bakıldığında ise yalnızca 5.310 TL görünüyor. 🙁 Konuyu Mustafa Çağlayan üstlenmiş. Kim olduğunu google’da aradığımızda ise parti yönetiminden biri olduğu görülüyor. Kendi kredi kartını kullandığını tahmin ediyorum. Gerçekten bu partinin parası yok gibi arkadaşlar.
Muharrem İnce’nin kendisi için de aynı durum bire bir geçerli. Son 7, 30 ve 90 günde hiç harcama yapmamış. Son 4 yıl olarak bakıldığında ise yalnızca 5.387 TL görünüyor.
Yani kabaca toplayacak olursak Memleket Partisi’nin ve liderinin toplam harcaması 11.000 TL o da seçim sathı mahaline girilmeden evvel.
İyi Parti – Meral Akşener
İyi Parti son 7, 30 ve 90 günde hiç harcama yapmamış. Son 4 yıl olarak bakıldığında ise yalnızca 339.544 TL görünüyor.
Meral Akşener ise kendi kişisel hesaplarından son 4 yılda hiç reklam harcaması yapmamış.
Gelecek Partisi – Ahmet Davutoğlu
Gelecek Partisi son 4 yılda hiç reklam harcaması yapmamış. Ahmet Davutoğlu için de aynı durum geçerli.
Saadet Partisi – Temel Karamollaoğlu
Saadet Partisi reklam fırsatlarını değerlendiren aktörlerden biri olarak çıkıyor.
| Son 7 Gün | 8.190 TL |
| Son 30 Gün | 87.000 TL |
| Son 90 Gün | 106.604 TL |
| Son 4 Yıl | 121.941 TL |
Örnek bir reklam:
Temel Karamollaoğlu ise kendi kişisel hesaplarından son 4 yılda hiç reklam harcaması yapmamış.
Demokrat Parti – Gültekin Uysal
Demokrat Parti’nin son 4 yıldaki reklam harcaması 100 TL’den az. Net tutar az olduğu için gözükmüyor. Gültekin Uysal’a ait resmi sayfayı ise bulamadım 😀
Halkların Demokratik Partisi – Yeşil Sol Parti
HDP son 4 yılda hiç reklam harcaması yapmamış. Yahu siz bu kadar hazine yardımını ne yapıyorsunuz?
Yeşil Sol Parti ise son 7, 30 ve 90 günde hiç harcama yapmamış. Son 4 yılın harcaması 753 TL. Aşağıdaki reklamı 2022 yılında vermişler.
Zafer Partisi – Sinan Oğan ve Ümit Özdağ
Zafer Partisi’nin ekonomik durumu Memleket Partisi’ne göre bir iki tık daha iyi 😀
| Son 7 Gün | 3.228 TL |
| Son 30 Gün | 18.381 TL |
| Son 90 Gün | 18.381 TL |
| Son 4 Yıl | 88.187 TL |
Örnek bir reklam (tahmin edileceği üzere sığınmacılar temalı) :
Ümit Özdağ
Ümit Özdağ da kişisel profili için az da olsa reklam veriyor.
| Son 7 Gün | 0 TL |
| Son 30 Gün | 3.475 TL |
| Son 90 Gün | 4.560 TL |
| Son 4 Yıl | 11.398 TL |
Sinan Oğan
Sinan Oğan da kişisel profili için az da olsa reklam veriyor ve son üç aydır baya yüklenmiş. Ancak Sinan Oğan’da hiç rastlamadığım başka bir şey daha var. 7 farklı sayfayla birleştirme işlemi yapmış. Yani yüksek takipçili sayfa satın almış olma ihtimali bulunuyor.
| Son 7 Gün | 2.022 TL |
| Son 30 Gün | 45.947 TL |
| Son 90 Gün | 45.947 TL |
| Son 4 Yıl | 47.906 TL |
DEĞERLENDİRME VE SONUÇ
Siyasi partilerin eşit koşullarda yarışmadığı çok aşikar bir durum. Siyasetin finansmanının sorgulanması elbette güzel bir şey. Hazine yardımı almayan siyasi oluşumların reklam harcamalarının ve diğer harcamlarının kaynağını açıklamasında fayda var diye düşünüyorum.
Ancak hazineden yardım alan düzen partilerinin bu mecralarda bu tutarlarda harcama yapmasını normal ve doğal buluyorum. Bu yardım kendilerine propaganda yapabilmeleri ve bu uğurda yolsuzluğa sapmamaları için veriliyor. Bu bağlamda CHP’nin ve HDP’nin bu alana hiç kaynak ayırmamasını ise söylemleriyle çok çelişen, teknolojiye karşı yabani, kendini yenileyememiş ve adapte olamamışlığın bir emaresi olarak yorumluyorum.
Belediye Başkanları’nın şeffaflığının ise en önemli konu ve en çok sorgulanması gereken husus olduğunu düşünüyorum. Zira belediyelere seçim yardımı yapılmıyor ve eğer burada kasalar karışıyorsa yetimin hakkı yeniyor demektir. Ekrem İmamoğlu’nun bu harcamalar hususunda çok daha hassas ve şeffaf olması gerekir. Gerekeni yapacağını umuyorum.
KAYNAK: Facebook Ad Library 14 Nisan 2023 verileri https://www.facebook.com/ads/library/
Bir Cevap Yazın